maandag 24 november 2014

Robots, de nieuwe slaven

Lodewijk Asscher sprak in september op een congres over robotisering (zie http://nos.nl/artikel/704110-asscher-robots-pikken-banen-in.html). Hij sprak daar over de verdringing van laag opgeleide werknemers en de noodzaak over een nieuw belastingstelsel.

Eigenlijk komen met deze nieuwe generatie robots een soort slaven in onze maatschappij. Slavernij betekent volgens Wikipedia enerzijds dat iemand het eigendom van een ander is en anderzijds dat deze persoon gedwongen tewerkgesteld wordt (zie http://nl.wikipedia.org/wiki/Slavernij). En voor robots zal dat niet anders zijn.

Een parallel met het Romeinse Rijk in haar hoogtijdagen is op zijn plaats. Ook daar waren veel slaven. Toen waren deze slaven van vlees en bloed, terwijl robots van kunststof en silicium zijn, maar het idee is (behalve het, overigens niet onbelangrijke, humanistische aspect) voor de economie hetzelfde. Er waren in die tijd eigenlijk vier groepen mensen:
1. De aristocratie, die slaven hadden
2. De plebejers, vaklui en boeren, die vaak een stukje grond bezaten
3. De proletariërs, degene die het werk van slaven konden doen, maar duurder waren dan slaven
4. De slaven zelf.

Om te voorkomen dat het plebs in opstand kwam werd het concept van "brood en spelen" geïntroduceerd. De term werd als eerste genoemd door de dichter Juvinalis. Juvenalis verwijst daarmee naar de praktijk om gratis graan uit te delen onder de Romeinse burgers wat begon onder Gaius Sempronius Gracchus in 123 v. Chr. en ook naar de praktijk om dure gladiatorengevechten te organiseren.

Asscher spreekt over de noodzaak om het belastingstelsel aan te passen "door het fiscale stelsel te richten op werkgelegenheid aan de onderkant". Maar waarom zou je je richten op werkgelegenheid die goedkoper en wellicht ook beter door robots kan worden gedaan? Waarschijnlijk is het beter om in de traditie van brood en spelen te mikken op financiële onafhankelijkheid voor iedereen. Een basisinkomen zou hier wel eens de oplossing voor kunnen zijn.

Het basisinkomen dient dan wel vergezeld te gaan met het afschaffen van het minimumloon. De inkomensbescherming van laagopgeleide werknemers is dan immers niet meer nodig; zij krijgen al een basisinkomen. Daarmee worden de kosten van arbeid sterk gedrukt en kunnen in een aantal situaties deze mensen toch weer concurreren met de robots. Die robots kosten immers ook geld en zullen nog lange tijd niet de creativiteit en flexibiliteit van mensen hebben.