Wie profiteert van groene energie?

Vorige maand stond op de site van de Teldersstichting een artikel met de titel "Column: Het liberale ongemak met de middenklasse" over de verdeling van lasten in relatie tot duurzame energie.Kort samengevat stelt het artikel dat de lage inkomens profiteren van allerlei subsidies en omdat de woningbouwcoöperatie hun huis klimaat neutraal maakt. De hoge inkomens profiteren ervan dat zij de mogelijkheid hebben om te investeren in bijvoorbeeld zonnepanelen. De midden inkomens vallen echter overal tussen.

Laten we één ding voorop stellen: iedereen profiteert mee van elke zonnepaneel die geplaatst wordt. Het verminderd immers de CO2 uitstoot en verlicht de druk op schaarse fossiele brandstoffen. Dus als een miljonair zijn huis met zonnepanelen vol laat hangen, profiteert ook Jan Modaal mee.

De auteur bedoelt echter financieel profiteren. Maar waar profiteren die hogere inkomens dan van? Zij investeren hun eigen spaargeld en verdienen dat terug door een lagere energierekening. Ze hadden ook aandelen in een windpark kunnen kopen of kunnen beleggen op de beurs.

Voor de lage inkomens geldt dat hun energierekening omlaag gaat, terwijl zij zelf geen investeringen hoeven te doen. Het lijkt me daarom reëel dat de woningbouwcoöperatie een gedeelte van haar investeringen terug verdient door tegelijkertijd de huur te verhogen. Als dat gebeurt, gaat niemand er financieel op vooruit (er vanuit gaande dat er geen hele hoge rendementen op zonnepanelen worden behaald). En dat is alleen maar eerlijk.

Als de investeringen door de woningbouwcoöperaties -en dus de verlaging van de energierekening van de huurder- niet gecombineerd wordt met een huurverhoging, dan is er sprake van een kado voor de lagere inkomens. Dit heeft dan een nivellerend effect en zou voorkomen moeten worden.

Voelt u zich al wat beter?

Stel je bent ziek. Je hebt bijvoorbeeld psychische zorg nodig. Dan ga je op zoek naar een organisatie die je kan helpen weer beter te worden. Waar zou jij dan opletten?

Als ik de politiek mag geloven, moeten we vooral uitkijken voor organisaties waarvan de directeuren zich een topsalaris toekennen. Uitbuiting van medewerkers mag natuurlijk ook niet. En nu mogen zorgverleners vooral ook niet teveel winst maken (zie bijvoorbeeld de zorg-bv die winst maakt).

Voelt u zich al wat beter? Nee, natuurlijk niet. Het gaat u vooral om dat de organisatie u beter maakt en dat het liefst op een beetje klantvriendelijke manier. U bent vooral geïnteresseerd in medische prestaties en klanttevredenheid.

Toch willen we liever niet dat ons belastinggeld verdwijnt in de diepe zakken van ondernemers en directeuren. Dus bedenken we allerlei regels, zoals de Wet Normering Topinkomens. De Tilburgse hoogleraar Verbon pleit zelfs voor een verbod van bv's in de zorg.

Zouden we niet veel beter erop sturen dat organisaties, die slecht presteren, zich gaan verbeteren? Dat kan door, net als bij ziekenhuizen, de prestaties verplicht te publiceren. Dan moet dit wel allemaal met vergelijkbare cijfers, maar dat gaat vast lukken. Zelf zou ik graag kiezen voor een zorgverlener met een dikke voldoende. Zo doen we dat op IENS en TripAdvisor toch ook?

En zolang we met elkaar het gevoel hebben dat er organisaties zijn, die goed presteren en ook nog voldoende verdienen voor topsalarissen en woekerwinsten, dan kunnen de tarieven voor de zorgverlening dus blijkbaar omlaag. Dan zal er wel eens een bedrijf failliet gaan, omdat die het niet meer kan bolwerken. Maar is dat niet gewoon de consequentie van marktwerking? Dat doet misschien even pijn, maar zachte heelmeesters maken nu eenmaal stinkende wonden. En in dit geval is dat te hoge tarieven om inefficiënte organisaties in stand te houden.

Big data is controlling you

Twee weken geleden schreef ik hier een artikel over de rol van de Europese centrale banken bij het stimuleren van de economie. De centrale banken stimuleren de economie door staats- en bedrijfsobligaties op te kopen. Waarbij de centrale banken teveel risico op de balans nemen en feitelijk gaan speculeren.

In een interview met Dirk Helbing in NRC wordt daar nog een extra aspect toegevoegd. De hoogleraar stelt daarin dat door het opkopen van bedrijfsobligaties nog een ander negatief bijeffect ontstaat: "Door dit soort staatsingrijpen in de economie worden we steeds meer een geplande maatschappij, een commando-economie. Overheden bepalen mede welke bedrijven het goed doen op de beurs, en sturen zo de economie."

Hij trekt het probleem breder en stelt dat de digitalisering en big data de wereld aan het veranderen zijn. Overheden gebruiken hun machtspositie om hun grip op de maatschappij te versterken en dat werkt niet.

De digitale revolutie begon zo mooi met het internet. Vrije informatie voor iedereen, een platform voor vrije meningsuiting. De daarop volgende sociale media speelde zelfs een belangrijke rol in de Arabische Lente.

Maar nu lijken overheden en grote bedrijven ook niet stil gezeten te hebben. En ze lijken een voorsprong te hebben. Juist zij hebben het geld en de expertise om big data in te zetten voor hun eigen voordeel.


Dus geen "big brother is watching you", maar "big data is controlling you".

Gratis verlof voor jonge vaders

Deze week stelt D66 voor dat vaders 3 maanden betaald verlof krijgen bij de geboorte van een kind.

Het argument is dat je zo de tijd hebt om beter een band met je kind op te bouwen en ook de zorgtaken binnen het gezin beter kunt verdelen. Volgens mij heb je nu echter al recht op 26 weken ouderschapsverlof. Dat is weliswaar onbetaald. Dus zou de discussie vooral moeten gaan over de betaling.

Ik ga er vanuit dat veel vaders slechts parttime verlof zullen nemen. In mijn omgeving gebeurt het al vaak dat vaders, zeker de eerste jaren, een dagje minder gaan werken. Dat is een eigen keuze en daar moet je dan zelf voor betalen (en dus, indien nodig, sparen). Want wie gaat er controleren of die vrije dag achter de kinderwagen of achter het golfkarretje wordt besteed?

Basisinkomen en onbetaald werk

In het NRC van 9 juli stond een stuk van Kim Putters (directeur SCP) over een nieuw sociaal contract dat in Nederland nodig is om de polarisatie tegen te gaan.

Ergens in dat stuk zegt zij: "Waardeer naast betaald ook onbetaald werk: debatteer over een basisinkomen." Blijkbaar is volgens haar het Basisinkomen een middel om mensen, die onbetaald werk doen, toch te waarderen.

Dit is wel een vreemde logica. Het is een beetje als tegen je kinderen zeggen: "Om diegene, die zijn kamer netjes opruimt, te belonen, krijgt iedereen een koekje. Ook degene die zijn kamer niet heeft opgeruimd."

Volgens mij heeft onbetaald werk in de regel een intrinsieke waardering, anders zouden mensen het niet doen. Het Basisinkomen kan een voorwaarde scheppen voor onbetaald werk, maar nooit een waardering zijn.

Basisinkomen en de arbeidsmarkt

S. De Beter schreef een paar weken geleden een artikel over het Basisinkomen en de arbeidsmarkt.
Een interessante blog, met een scherpe analyse van het effect van het basisinkomen op de flexibiliteit van de arbeidsmarkt en de loonkosten voor werkgevers. Wel een paar kanttekeningen:

1. De Beter stelt baangaranties en basisbanen voor als middel om mensen bij de arbeidsmarkt te betrekken. Ik houd zelf niet zo van baangaranties en basisbanen. Dit gaat immers uit van het principe dat (sommige) mensen niet voor zichzelf kunnen zorgen. Ik kijk liever naar de kracht van mensen. Veel gemeenten helpen werkzoekenden nu met het opdoen van vaardigheden. Dat zou veel beter passen.

2. Daarnaast stelt hij voor om de lasten beter te verdelen tussen werkgevers en werknemers. De idee van het belasten van bedrijven i.p.v. werknemers is een schijnconstructie. Belasting wordt geheven op transacties. Vaak zijn dit transacties tussen werkgevers en werknemers. Dat een deel feitelijk bij de werkgever en een ander deel bij de werknemer wordt opgehaald, doet daar verder niets aan af. Gezamenlijk betalen zij hetzelfde bedrag. Ik zie meer in de suggestie die ook Frank Scholtens in zijn reactie op het artikel doet om het beslag op natuurlijke bronnen te belasten. Zo is alleen de Nederlandse bodem al 40 miljard euro per jaar waard (Constanza e.a., zie b.v. http://politiekezin.blogspot.nl/2016/04/is-het-basisinkomen-liberaal.html). Belasting op grondgebruik zou dus ook best een interessante optie kunnen zijn.

3. De Beter maakt onderscheid tussen insiders (mensen met een vaste aanstelling) en outsiders (flexwerkers, ZZP-ers en werkzoekenden). Hij stelt dat insiders, die ontevreden zijn met hun werk, makkelijker een andere baan gaan vinden door het basisinkomen. Ik geloof er niets van dat insiders, die insider willen blijven, iets aan het basisinkomen hebben. Het voordeel ligt vooral bij outsiders, die outsider willen blijven (inkomensdalen worden gedempt); bij insiders die eigenlijk outsider willen worden (het is b.v. makkelijker om ZZP-er te worden) en bij outsiders die eigenlijk insider willen worden (het wordt voor bedrijven makkelijker om mensen aan te nemen, mits de invoering van het basisinkomen gepaard gaat met de afschaffing van het minimum loon en de flexibilisering van de arbeidsmarkt).

Centrale banken moeten niet speculeren

Voor de zomer stond er een zeer lezenswaardig artikel over het opkopen van staats- en bedrijfsobligaties door de centrale banken in het NRC.

Volgens mij wordt in het artikel echter één ding over het hoofd gezien. Het opkopen van obligaties door de centrale banken betekent niet anders dan dat de commerciële banken hun obligaties met de centrale bank ruilt voor geld.

Nu zit er in de staats- en bedrijfsobligaties natuurlijk een bepaald risico ingebakken, namelijk dat de uitgever van de obligaties het beloofde bedrag niet kan uitkeren. Hiermee krijgen de centrale banken dus een risico op hun balans te staan, die er volgens mij niet moet zijn. Ze worden daarmee ook conjunctuur gevoelig. Juist op het moment dat het economisch moeilijk gaat, kan een centrale bank een stimulerende rol spelen. Maar als op dat moment hun obligaties verdampen, omdat bedrijven failliet gaan, wordt dat extra lastig gemaakt.

Dit soort risico's horen bij het speculeren op de beurs en dat zouden centrale banken niet moeten doen. Centrale banken moeten een financiële markt organiseren, niet op die markt participeren.