Basisinkomen: Iedereen aan het werk

Het CPB heeft in haar policy brief  "De effectiviteitvan fiscaal Participatiebeleid" voorgerekend dat er, bij de invoering van een basisinkomen, voor sommige groepen werknemers een financiële prikkel is om minder te gaan werken.

Het basisinkomen levert voor grote groepen mensen echter ook een prikkel om aan het werk te gaan.

Ten eerste is er de armoede val. Wanneer iemand nu een bijstandsuitkering heeft, gaat hij er nauwelijks op vooruit als hij (laagbetaald) werk vindt. Soms gaat hij er zelf financieel op achteruit. Met de invoering van het basisinkomen is dit effect weg. Voor iedere euro die je verdient, ga je er financieel ook echt op vooruit.

Het wordt ook makkelijker om een eigen onderneming te beginnen. Wanneer je nu bijvoorbeeld zzp'er wordt, heb je geen recht meer op een uitkering. Als je niets verdient, heb je dus ook geen inkomen. Na de invoering van het basisinkomen heb je altijd dat basisinkomen om op terug te vallen. Dat is dus een prikkel voor mensen, die twijfelen of ze voor zichzelf gaan beginnen, om die stap echt te zetten.

Tenslotte zijn er nog de baantje, die mensen heel graag zouden doen, maar niet het minimumloon opbrengen. Met de invoering van het basisinkomen kan het minimumloon ook vervallen. Er kan dan immers geen sprake van uitbuiting meer zijn. Zelfs als de productiviteit van de medewerken, in die specifieke baan, onder het huidige minimumloon ligt, zullen mensen toch de baan eerder aannemen dan nu.

Verder zullen de loonkosten voor werkgevers gaan dalen. Dat zal ze dus stimuleren om eerder mensen aan te nemen. Maar daarover meer in het volgende artikel.

Gedifferentieerd pensioenfondsen korten als middel om sparen te straffen

Afgelopen woensdag stond een artikel in Vrij Nederland over de pensioenen. Kees Kraaijeveld zegt hierin: " Geef de sterkste schouders de grootste korting. Ontzie de kleine pensioentjes. Door bij het korten rekening te houden met de hoogte van de pensioenuitkering, nemen we gelijk weer wat afstand van de vreemde gewoonte dat wie veel verdient, fiscaal gefaciliteerd en vanzelfsprekend een hoog pensioen opbouwt. "

De hele idee achter het pensioensparen was juist dat iedereen een appeltje voor de dorst bewaarde, zodat zijn inkomen ook na zijn pensioendatum op peil zou blijven. Als we nu via de pensioenen gaan nivelleren, dan neem je de prikkel voor veel mensen om te gaan sparen weg. Vooral ZZP-ers met pensioen in eigen beheer kunnen flink sturen in wat zij opzij zetten voor later en wat niet.

Dat mensen, die veel verdienen, ook veel sparen lijkt mij een vanzelfsprekendheid, die we vooral in stand moeten houden. Hoe kun je anders je inkomen enigszins op peil houden? Zij betalen die premie overigens grotendeels zelf. De tijd dat werkgevers een forse bijdrage deden, is wel zo'n beetje voorbij.

Dat het fiscaal gefaciliteerd wordt, is correct. Maar is dat zo oneerlijk? Uiteindelijk wordt er wel belasting over betaald, maar alleen op een later moment. Je spaart weliswaar bruto, maar moet bij uitkering ook over het rendement belasting betalen. De eerste belastingschijf is weliswaar lager, maar vanaf 20.000 euro is alles gelijk. De eerste 10.000 euro is AOW. Dus alleen voor de eerste 10.000 euro is er belastingvoordeel. Dat is dus voor iedereen, die een beetje pensioen heeft opgebouwd gelijk.

Mensen met een hoger inkomen betalen hun hele leven al meer belasting, ook als ze met pensioen zijn. Ga ze nu niet nog extra korten, dat komt de solidariteit vast niet ten goede.

Basisinkomen: blijven we werken

In mijn vorige blog over het basisinkomen heb ik laten zien dat de invoering van het basisinkomen een herverdeling van inkomen geeft, ervan uitgaande dat iedereen gewoon blijft produceren.

Een veel gehoorde tegenwerping tegen het basis inkomen, is echter dat het luiheid in de hand zou werken. Als je gratis geld krijgt, waarom zou je er dan voor werken?

De vraag is echter voor wie dat dan geldt? Feitelijk blijft het verschil in beloning tussen werken en niet-werken gelijk. Nu krijg je een salaris voor het werk. Als je geen werk hebt krijg je een uitkering. Na invoering van het basisinkomen, krijg je nog steeds geld voor je werk en als je geen werk hebt, krijg je een basisinkomen. Als dat basisinkomen netto gelijk is aan de uitkering, verandert er voor de meeste mensen helemaal niets.

De enige groep mensen waar het echt een verschil maakt, is de groep die nu bij verlies van werk geen uitkering krijgt. Het zijn de tweeverdieners. In de CBP- Policy brief "De effectiviteit van fiscaal Participatiebeleid" wordt voorgerekend dat de participatie van vrouwen in samenwonende stellen met minderjarige kinderen met ruim 17% zal dalen.

Grosso modo rekent CPB voor dat de totale arbeidsparticipatie met 5% zal dalen. Voor een deel wordt dit gecompenseerd door een toename van de productiviteit van 1%. Blijft dus nog 4% over.

Ik heb echter op de middelbare school geleerd dat de productie en consumptie altijd met elkaar in evenwicht moeten blijven. Als de productie met 4% daalt, en al het andere blijft gelijk, dan moet ook de consumptie met 4% dalen. Maar wie gaan er dan minder consumeren? Als de consumptie gelijk blijft, zal de vraag naar arbeid opgevuld worden door hen die nu niet aan de bak kunnen komen. Met het huidige percentage jeugdwerkeloosheid lijkt dit dus eerder een zegen dan een vloek te zijn.

En dan heb ik het nog niet over het creëren van nieuw werk. Maar daarover meer in het volgende artikel.

Basisinkomen: is het betaalbaar?

Vorige week ben ik begonnen met een lijst argumenten voor en tegen het basisinkomen. Een veel gehoord argument tegen het basisinkomen is dat het onbetaalbaar zou zijn. Het CPB berekent in haar Policy brief "De effectiviteit van fiscaalParticipatiebeleid" dat een vlaktaks van 56,5% nodig is om een basisinkomen van € 8.246 te financieren.

Dat klinkt als heel veel, 56%, maar is dat het ook? In onderstaande grafiek blijkt dat het wel meevalt:

 

Iemand met een inkomen van € 100.000 gaat er € 4.400 op achteruit. Maar de meeste mensen, namelijk iedereen met een inkomen lager dan € 40.000 gaat erop vooruit! Het is evident dat het model van het CPB een inkomensnivellering tot gevolg heeft, maar dat maakt het nog niet betaalbaar. Er zijn ook vast varianten te bedenken, die het nivellerende effect wegnemen.

Daarnaast is het basisinkomen een herverdelingsinstrument. Iedere euro die iemand extra aan belasting betaalt, komt bij iemand anders terecht. Als we met zijn allen evenveel blijven produceren, dan is het totale inkomen dus gelijk. Alleen is het misschien anders verdeeld.

De volgende vraag is dus: zal de totale productie op peil blijven, wanneer we het basisinkomen gaan invoeren? Hierover meer in mijn volgende blog over het basisinkomen

Geld strooien om de economie te redden?

Laatste dagen wordt er in de pers regelmatig gesproken over helikoptergeld. Zie bijvoorbeeld dit artikel in Trouw.Het zou mij zeer verbazen wanneer dit een oplossing zou zijn.

Historisch gezien zijn er twee manieren waarop geld ontstaan is. De eerste is als ruilmiddel. Marktpartijen zochten naar een manier om makkelijk te kunnen handelen. Als je kippen verkoopt en sla wilt kopen, moest je iemand vinden die sla verkoopt en toevallig ook nog kippen wilde kopen. Door goud (of een ander waardevol en lang houdbaar materiaal) te gebruiken, kon je kippen voor goud ruilen en vervolgens goud voor sla.

De tweede manier waarop geld ontstaan is, is door schuldbewijzen. Wanneer je iets van iemand wil kopen, maar je hebt even geen geld, kun je een schuldbewijs uitschrijven. Dit is het recht van de houder van het bewijs om in de toekomst iets van waarde van je te eisen. Het schuldbewijs kun je vervolgens met iemand anders ruilen voor iets wat jij graag wilt hebben. Zo wordt het schuldbewijs een ruilmiddel. Geld dus eigenlijk.

Nu is de goudstandaard al meer dan 40 jaar losgelaten. De eerste vorm van geld is dus verdwenen, waardoor alleen de tweede overblijft. Wanneer je nu via helikoptergeld geld gaat uitdelen, krijgt iemand een bezit. Daar moet dus altijd een schuld tegenover staan. Dit kan macro-economisch op twee manieren uitwerken: (1) de centrale bank heeft dus blijkbaar een schuld op zich genomen of (2) het geld (bezit) is minder waard geworden, waardoor bezit en schuld weer in evenwicht zijn.

De eerste is geen fijn scenario, omdat we juist banken en overheden willen met minder schulden. De tweede is misschien nog wel erger. Feitelijk wordt het helikopter geld met inflatie betaald. Mensen met veel bezit hebben meer last van inflatie en betalen hierdoor netto de rekening. Alleen mensen met een laag bezit (of veel schulden) gaan erop vooruit. Het is dus een herverdeling van rijkdom, waarbij de hardwerkende, succesvolle mensen belast worden met een probleem dat niet door hun is gecreëerd.

Basisinkomen - Introductie

De laatste tijd is er veel aandacht voor het fenomeen Basisinkomen. Verschillende gemeentes willen gaan experimenteren met iets wat zij Basisinkomen noemen. Er wordt in verschillende media aandacht aan besteed. Ook het CPB heeft een onderzoek naar het Basisinkomen gedaan.

De komende tijd wil ik het thema Basisinkomen gaan verkennen om te bepalen of het nu wel of geen goed idee is. Een eerste inventarisatie levert namelijk een groot aantal argumenten voor en tegen op.

Onder de voordelen treffen wij aan:

1. Geen armoede meer
2. Uitvoeringskosten sociaal domein omlaag
3. Voorkomt armoedeval
4. Voorkomt uitsluiting van mensen
5. Stimuleert sociale werkzaamheid
6. Minder regels
7. Lagere zorgkosten
8. Kansarmen gaan langer naar school
9. Arbeidsmarkt wordt mobieler
10. Iedereen kan een menswaardig bestaan opbouwen

Onder de nadelen treffen we aan:

1. Oneerlijk voor harde werkers
2. Belasting moet omhoog
3. Spoort immigratie aan
4. Werkt betuttelend
5. Geen taak voor overheid
6. Werkt alleen in sterk op landbouw gerichte maatschappij
7. Voor sommige groepen (ouderen, gehandicapten) zal het basisinkomen aangevuld moeten worden
8. Het is onzin hogere inkomens gratis geld te geven
9. Het verkleint het instrumentarium van de overheid voor fiscale maatregelen
10. Het verstoort de economie
11. De met het basisinkomen verbonden hogere belastingen stimuleert zwart werken en vraag meer controle (en dus kosten)

Opvallend is dat er ook een aantal argumenten is dat afwisselend als argument voor of tegen het basisinkomen wordt gebruikt:

1. Werkt nivellerend; sommigen vinden dit een voordeel, anderen een nadeel
2. Sommigen zeggen dat arbeid wordt goedkoper voor werkgevers, ander stellen dat de loonkosten gaan omhoog om mensen over te halen te gaan werken
3. Sommigen stellen dat mensen meer vrijheid krijgen door het basisinkomen, anderen vinden dat het de keuzevrijheid beperkt door hogere belastingen
4. Sommigen verwachten dat de productiviteit zal toenemen, anderen verwachten een afname
5. Volgens sommigen wekt een basisinkomen luiheid in de hand, terwijl anderen verwachten dat mensen er ondernemender door worden  

Lees het volgende artikel over het basisinkomen: Is het basisinkomen betaalbaar?