Crisis voorbij? Of toch niet

Gisteren in Trouw een redactioneel commentaar op het statement van Dijsselbloem dat de crisis nu toch echt wel achter ons ligt. De redactie vindt blijkbaar dat het nog te vroeg is om de vlag te hijsen.

Maar wanneer is een crisis nu eigenlijk over? In de middeleeuwen had je andere crises dan nu. Toen had je oorlog, natuurrampen, epidemieën en ziekten. Dat waren pas echte crises. Het productieve vermogen van een land kwam tot stilstand, vaak met hongersnood tot gevolg. Beelden die we nu alleen nog maar van Afrika kennen.

Van zo'n middeleeuwse crisis is het iets makkelijker om te bepalen wanneer die voorbij is. Vrede, een nieuwe oogst, het dalen van het aantal ziektegevallen bepalen of een crisis voorbij is. De externe factor is dan weg en er kan weer opgebouwd worden. Is dan alle malaise achter de rug? Nee, natuurlijk niet. Het opbouwen van de economie na zo'n crisis kost tijd. Voordat de magen weer gevuld zijn, zal er wel het een en ander moeten gebeuren.

Nu constateert de redactie van Trouw dat de externe factoren van onze huidige crisis wel achter de rug zijn. Ze stellen:

Dat de crisis in ieder geval van de scherpste kantjes is ontdaan, heeft vele oorzaken. Internationaal, door het aantrekken van de wereldhandel en de tot nu toe redelijk succesvolle wijze waarop de Europese Unie is opgetreden, maar ook nationaal. Het kabinetsbeleid, waarin werd vastgehouden aan hervormingen en het in de hand houden van de overheidsfinanciën, werpt vruchten af.

En terecht stellen ze dat de nasleep nog voor veel mensen erg voelbaar is. De werkloosheid is nog steeds hoog en veel ondernemers hebben het nog moeilijk.

Het lastige van onze hedendaagse crises is echter dat er geen feitelijke gebeurtenis aan ten grondslag ligt. Het gaat vooral om vertrouwen. Wanneer de consumenten vertrouwen hebben in de toekomst, blijven ze geld uit geven en bloeit de economie. Hebben ondernemers vertrouwen, dan stijgen de investeringen en de werkgelegenheid. Het één zwengelt het ander aan.

En toch hebben we ons de crisis in laten praten. Er is namelijk niets mis met ons productievermogen. Er zijn geen oorlogen in Nederland en geen natuurrampen. Als iedereen vertrouwen in de toekomst heeft, kunnen we vandaag weer aan het werk. Maar met name het gebrek aan vertrouwen is gaan rondzingen en heeft ons naar de crisis geleid.

Als Dijsselbloem met zijn statement de intentie heeft om ons weer uit de crisis te praten, is hij geen moment te vroeg.